Waar gaat het EU-China investeringsakkoord over?

Dossier: Investeringsakkoord China – Europese Unie

Ten gevolge van de last-minute Brexitdeal en het coronavirus dat de actualiteit het afgelopen jaar domineerde, zou men bijna vergeten dat 30 december 2020 een historische dag was. Voor het eerst (!) in de geschiedenis sloten de EU en China namelijk een uitgebreid investeringsakkoord af. Lees hierover in deze driedelige reeks die dieper ingaat op de inhoud van het akkoord, op de verwachte impact die het akkoord zal hebben op het leven van Europese inwoners en bedrijven en op de invloed die dit akkoord zal hebben op de relatie met de Verenigde Staten en op de cohesie binnen de EU. Met dit eerste artikel geven we alvast een helder overzicht van de inhoud van het akkoord.

In de communicatie over het akkoord focust de EU vooral op de creatie van een gelijk economisch speelveld, meer transparantie over de subsidiëring en werking van Chinese staatsbedrijven, de beëindiging van een gedwongen overdracht van technologie, betere arbeidvoorwaarden voor Chinese werknemers en de basis die dit akkoord biedt voor het meetrekken van China in de strijd tegen klimaatverandering. De Chinese overheid daarentegen focust vooral op de blijvende toegang tot de Europese markt en de basis die het akkoord legt voor toekomstige samenwerkingen met betrekking tot de gezamenlijke ontwikkeling van nieuwe technologieën. Maar wat houdt het akkoord nu daadwerkelijk in?

Vooraleer dieper in te gaan op het akkoord zelf, is het essentieel om even stil te staan bij het feit dat het hier gaat om een princiepsakkoord. Dit betekent -zoals de naam al doet vermoeden- dat beide partijen enkel een principieel akkoord hebben afgesloten. De Europese Raad en het Europees parlement moeten de overeenkomst dus nog ratificeren.

Verder is het doel van de overeenkomst het faciliteren van investeringen door ondernemers gevestigd op het grondgebied van de EU, in China en vice versa. Dit houdt in dat Chinese bedrijven zich gemakkelijker in de EU-lidstaten mogen vestigen en omgekeerd. Belangrijk hierbij is dat dit akkoord niet van toepassing is voor:

• Audiovisuele mediadiensten;

• luchtvervoersdiensten (met enkele uitzonderingen, zoals reparatie- en onderhoudsdiensten voor vliegtuigen);

• activiteiten verricht bij de uitoefening van overheidsgezag.

Het akkoord vermeldt expliciet dat beide partijen geen wetgeving mogen handhaven, die het aantal ondernemingen beperkt dat een bepaalde activiteit mag uitvoeren op basis van:

• De totale waarde aan transacties die ondernemers/investeerders mogen uitvoeren;

• de output die een onderneming produceert;

• het aantal werknemers.

Vervolgens vermeldt het akkoord uitdrukkelijk dat geen van beide partijen bepaalde vormen van rechtpersonen mogen verbieden of verplichten. Daarnaast mogen beide partijen geen voorwaarden opleggen die bepalen dat ondernemingen:

• een bepaald percentage van zijn goederen/diensten moet importeren of exporteren;

• de voorkeur dienen te geven aan goederen en diensten afkomstig van het eigen territorium;

• een afweging dienen te maken van het volume of de waarde van de goederen en diensten bestemd voor import, t.o.v. de goederen en diensten bestemd voor export;

• technologie, een productieproces of andere kennis dienen over te dragen aan een natuurlijke persoon of rechtspersoon op het territorium van één van beide partijen;
  • Geen van beide partijen zal (in)direct tussenkomen in de overdracht van technologie tussen natuurlijke personen of rechtspersonen van de ene partij, naar de andere partij.

• een bepaald goed of een bepaalde dienst exclusief produceren op het grondgebeid van één van beide partijen;

• een bepaald percentage dienen te spenderen aan onderzoek en ontwikkeling;

• technologie te gebruiken waarvan de licentie in het bezit is van een natuurlijke persoon of rechtspersoon op het grondgebied van de andere partij.

Beide partijen mogen voordelen toekennen aan een bepaalde rechtspersoon wanneer dit vereist is voor het voorzien van lokale producties, voor de tewerkstelling of opleiding van werknemers, voor de bouw of uitbreiding van bepaalde faciliteiten en voor onderzoek en ontwikkeling op hun grondgebied.  

Tevens vermeldt het akkoord dat de partijen hun invloed in dergelijke ondernemingen mogen blijven behouden, mits naleving van een aantal principes. Het betreft ondernemingen, waar één van beide partijen:

• meer dan 50% van de aandelen bezit;

• meer dan 50% van de stemmen in de raad van bestuur bezit;

• de macht heeft om meer dan de helft van de leden van de raad van bestuur aan te duiden;

• de macht heeft de beslissingen van de onderneming te controleren;

• de acties van de onderneming kan sturen of controleren via juridische wegen.

De voornaamste principes waaraan deze ondernemingen zich moeten houden is dat hun acties dienen te gebeuren op basis van commerciële doeleinden (bv. bij de aankoop van goederen of diensten mogen ze geen onderscheid maken tussen het gegeven of deze aangeboden worden door een onderneming op het grondgebied van de eigen of de andere partij). Dit belet een dergelijke onderneming echter niet om goederen of diensten aan te kopen of te verkopen tegen verschillende voorwaarden of prijzen. Bovendien kunnen dergelijke ondernemingen weigeren om bepaalde goederen of diensten aan te kopen of te verkopen aan een onderneming op het grondgebied van de andere partij. Om een zekere mate van transparantie te garanderen, mag de ene partij de andere uitleg vragen over de werking van een dergelijke onderneming. De informatie die de andere partij op zijn beurt moet geven, bevat onder andere het percentage stemmen dat de partij in kwestie bezit in de raad van bestuur, de organisatiestructuur van de onderneming en een beschrijving van de leidinggevende die in naam van de partij verantwoordelijk is over het controleorgaan van het bedrijf in kwestie.

Tot slot werden in het akkoord enkele procedures opgenomen die gevolgd kunnen worden in geval van onenigheden m.b.t. dit akkoord. Zo is het mogelijk om een bemiddeling op te starten, indien beide partijen hiermee akkoord gaan. Daarnaast is het ook mogelijk een arbitrageraad op te richten. Deze bestaat uit verschillende leden, aangeduid door beide partijen.